80 lat temu
Utworzono dnia 28.02.2024
29 lutego 1944 roku Długosiodło zostało zablokowane przez liczne oddziały niemieckie różnych formacji. Akcja rozpoczęła się o świcie i objęła Długosiodło, Bosewo Nowe, Zamłynie, Kornaciska, Budy Przetycz, Chorchosy i Pecynę Nową. Celem było uchwycenie członków i sympatyków ruchu oporu oraz osób udzielających pomocy partyzantom. Niemieckie patrole wkraczały do kolejnych domów i siłą zabierały ludzi z łóżek a na ulicach i drogach trwały łapanki. Niemcy mieli w posiadaniu listy z nazwiskami osób, które miały być aresztowane. Wokół rejonu objętego łapanką rozstawiono zamaskowane posterunki wojskowe, wyposażone w karabiny maszynowe i radiostacje. Wieść o obławie szybko się rozniosła i niektórzy próbowali ratować się ucieczką do lasu. Niestety napotkane patrole strzelały do nich z broni maszynowej. Edward Banaszek, który przeżył tę niebezpieczną obławę opowiedział w wywiadzie z gimnazjalistami:
Na polach w Kornaciskach został zastrzelony Edward Bobrowiecki. Razem z nim uciekał mój ojciec, ale się cofnął, ponieważ nie było szans na ucieczkę. Niemcy zagrodzili drogę uciekającym na Kornaiskach. Wepchnęli wszystkich do budy. Tam wzięty został mój ojciec. Drugi zastrzelony został Władysław Pawłowski a Stanisław Jankowski został postrzelony. Ja uciekając do lasu w porę zorientowałem się, że Niemcy zabijają uciekinierów, a mi nie uda się przedrzeć i wróciłem się z powrotem. Na moście do Pecyny spotkałem znajomych mężczyzn. Był tam między innymi gajowy Sieńczyłło i kilku partyzantów. Ostrzegłem ich, że nie dadzą rady przedrzeć się przez kordon, a Niemcy strzelają do ludzi niczym do ptactwa. Część z nich schowała się w słomie, w pobliskim gospodarstwie. Ukryło się ok 15 osób. Niemcy ich tam nie znaleźli. Około godziny 13:00 Stanisław Brejnak podjął próbę ucieczki w okolicach kościoła. Niestety kilkaset metrów dalej dosięgła go niemiecka kula. Natomiast leśniczy Goliszewski nie mógł wytrzymać tortur, uciekł przez okno i rzucił się w staw. Niemcy wyciągnęli go martwego.
Zatrzymano ok. 350 osób, z czego 100 „spędzono” do budynku szkoły w Długosiodle. Sprawdzano dowody osobiste i konfrontowano je z listą członków ruchu oporu i osób podejrzanych o współpracę z polskimi partyzantami. Z tych, którzy byli na liście, wymuszano zeznania w trakcie bestialskiego maltretowania. Henryk Groszyk, pełniący wówczas funkcję listonosza w Długosiodle, w swoich wspomnieniach przekazanych Gimnazjum Publicznemu im. Armii Krajowej opowiedział o swoich przeżyciach:
Obnażonego i rozciągniętego na ławie dwóch zaprawionych w tej materii oprawców biło mnie po nagim siedzeniu skórzanymi batami z obu stron. Osobnik przesłuchujący pytał głównie o radiostację, pokazywał też, w celu rozpoznania, zdjęcia różnych osób, dostarczone zapewne przez konfidentów gestapo. Ponieważ nie doczekał się odpowiedzi, polecił oprawcom, żeby zanurzali moją głowę w kuble z zimną wodą, a kiedy się dusiłem - wynurzali ją. Manewr ten powtarzali wielokrotnie.
Napisy odkryte podczas remontu szkoły - fot. ze zbiorów Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Długosiodle
Tego pamiętnego dnia w Długosiodle i okolicy zastrzelono i zakatowano na śmierć m.in. podporucznika AK Janusza Jaworskiego pseudonim „Sęp” i Edwarda Sieńczyłłę - gajowego z Lipniaku Majoratu, którego gajówka była ważnym ośrodkiem konspiracji dla Obwodu AK „Opocznik”. Niemcy zabili 9 osób a ponad 90 wywieźli na gestapo do Ostrowi Mazowieckiej, na Pawiak i do obozów śmierci. O większości słuch zaginął, nigdy nie powrócili do swoich domów, do bliskich, którzy nigdy nie zapomnieli o ich tragicznym losie. CZEŚĆ ICH PAMIĘCI 29 lutego do dla nas wyjątkowa smutna rocznica. Nie wolno nam o tych tragicznych wydarzeniach z przeszłości zapomnieć. Muszą żyć w naszej pamięci i pamięci przyszłych pokoleń.
Wojna to katastrofa, w której triumfuje śmierć. To jest zaprzeczenie miłości i praw człowieka. To zbrodnia wobec boskości człowieka i jemu samemu.
- głosił Jan Paweł II.
Pamiątkowa tablica ku czci ofiar na murach Kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Długosiodle
